HISTORIA LNU

 

 

Mimo konkurencji bawełny i tworzyw sztucznych tkaniny lniane są nadal cenione. Z powodu występowania włókien na całej długości, łodygi lnu są wyrywane z korzeniami, a nie ścinane w czasie zbiorów. Włókna o różnej charakterystyce i zastosowaniach otrzymuje się z różnych części łodygi:

• z części środkowej łodygi otrzymuje się włókno długie, nadające się do produkcji wysokiej jakości przędz czesankowych, osnowowych i dalej tkanin;
• z części wierzchołkowej i korzeniowej powstaje włókno krótkie, nadające się do produkcji przędz zgrzebnych wątkowych;

 

Najpierw uprawiano go właśnie jako roślinę spożywczą, później dopiero jako roślinę włókienniczą. Jadalne są nasiona zawierające dużo tłuszczu, białka, witamin i innych cennych składników. Starożytni Grecy spożywali je zmieszane z miodem. Obecnie dodawane są do niektórych rodzajów pieczywa, paluszków, ciastek, muesli. Olej lniany używany jest do przygotowywania potraw. Ze względu na nietrwałość kwasu tłuszczowego z rodziny Omega-3, który pod wpływem światła, powietrza oraz wysokiej temperatury ulega szybkiemu procesowi utleniania olej musi być przechowywany w warunkach chłodniczych bez dostępu światła i powietrza, a termin przydatności do spożycia jest stosunkowo krótki.

 

 

Inne zastosowania

• Jest to roślina, której wszystkie części wykorzystuje się w przemyśle, a jedynym odpadem są pyły produkcyjne powstające w procesie jej przerobu;
• Roślina oleista. Dostarcza cennego oleju jadalnego i przemysłowego. W przemyśle olej ten wykorzystywany jest do produkcji pokostu, farb, lakierów, kitu, żywic artystycznych, linoleum, cerat i in;
• Wytłoki (makuchy) powstałe przy produkcji oleju z nasion, podobnie jak torebki nasienne (plewy), przerabiane są na pasze;
• Paździerze – powstałe w procesie pozyskiwania włókna, z połamanej, zdrewniałej części łodyg. Dawniej wykonywano z nich sznury oraz płótno na worki, lub wykorzystywano jako materiał uszczelniający. Są też surowcem do produkcji płyt paździerzowych o podobnych właściwościach jak płyty wiórowe;
• Odpady roszarnicze – krótkie włókna z przyklejonymi paździerzami, których nie udało się oddzielić przy pozyskiwaniu włókna, są surowcem do produkcji wysokiej jakości papieru. Dawniej stosowane również jako materiał termoizolacyjny;
• Kosmetyka. W kosmetyce olej lniany używany jest jako środek przeciwłupieżowy i zapobiegający wypadaniu włosów. Jest składnikiem mydeł. kremów i maseczek. Dzięki temu, że zmiękcza skórę, oczyszcza i ma działanie przeciwzapalne, jest używany do pielęgnacji skóry suchej, zniszczonej i łuszczącej się;

Produkcja lnu

Len uprawiany jest na wszystkich kontynentach, przeważnie w strefie umiarkowanej, jest rośliną przemysłową. Wymaga dużo wody. Z lnu niskiego i wielkoziarnistego uzyskuje się olej, a z wysokiego i małoziarnistego – włókno. W Polsce uprawiany jest głównie len włóknisty w odmianach uprawnych: Swadzimski, Lazur, LCSD-207 oraz LCSD-210; z odmian oleistych: Kotowiecki i LCSD-200.

 

Lista największych producentów lnu na rok 2011
Kraj	Ilość w tonach
Kanada	368 300
Chiny	350 000
Rosja	230 000
Indie	147 000
Wielka Brytania	71 000
USA	70 890
Etiopia	65 420
Kazachstan	64 000
Ukraina	51 100
Argentyna	32 170

Udział w kulturze

• W Biblii białe płótno lniane symbolizuje doskonałość i życie wieczne. W białe lniane płótno owijano zmarłych przed pochówkiem;
• W Księdze Jozuego jest epizod opisujący, jak zwiadowcy wysłani przez Jozuego do Jerycha ukryli się w ułożonych na dachu niewolnicy Rachab pędach lnu;
• Dawniej oleju lnianego używano do maszczenia potraw w dni postne, był też tradycyjnym składnikiem potraw wigilijnych;
• W historii Polski len posiada bogatą tradycję. Pola usłane niebieskim kwieciem przez setki lat wpisywały się w rodzimy krajobraz, a wyroby lniane były wizytówką naszego kraju.  Jako synonim wysokiej jakości i luksusu cieszyły się uznaniem na świecie;

Historia lnu. Len odgrywał ważną rolę w gospodarce i życiu społecznym wsi.  Jego przędzenie, które stanowiło nieodłączny element długich jesiennych i zimowych wieczorów, było połączone ze śpiewami i opowieściami. Len uważany był za roślinę z duszą, a obrzędy związane z jego zasiewaniem i zbieraniem miały niemal magiczny charakter.

 

 

Dziś len to przede wszystkim synonim wysokiej jakości, który cieszy się uznaniem osób dbających o zdrowie i środowisko.

Lecznicze działanie lnu

Zastosowanie w lecznictwie znalazły:

• nasiona -Semen Lini zwane siemieniem;
• olej wytłaczany z nich na zimno – Oleum lini;
• mączka lniana (wytłoki) – Placenta Seminis Lini.

W składzie nasion lnu występuje wiele substancji biologicznie czynnych:

• substancje śluzowe ok. 6% (zawarte w łupinie nasiennej);
• olej tłusty 30-40%;
• białko 20%;
• błonnik ok.28%;
• lignany należące do fitoestrogenów;
• sterole: systerol, kampesterol, cykloartenol, cholesterol;
• witaminy E, B₁, B2, B₆, PP, kwas foliowy, kwas pantotenowy, C, biotyna;
• cynk, wapń, magnez, potas, fosfor.

Jedna łyzeczka lnu mielonego zawiera 35mg magnezu i 66mg potasu.

• glikozydy cyjanogenne tj. linustatynę oraz neolinustatynę (do 1,5%). W rozdrobnionych nasionach dochodzi do aktywacji enzymów, które powodują przemianę glikozydów do cyjanowodoru!!! Proces ten można zahamować zalewając nasiona gorącą wodą lub zagotowując je, natomiast zalewanie mielonych nasion zimną wodą powoduje przyśpieszenie procesu cyjanogenezy (produktami pośrednimi są linamaryna oraz lotaustralina). Cyjanowodór jest szybko metabolizowany do rodanków, które są 200 razy mniej toksyczne. Ze 100g nasion może uwolnić się ponad 100mg cyjanowodoru, a nie powinniśmy przekraczać dawki 1 mg/kg masy ciała. Więc spożycie kilku łyżek zmielonych nasion jest bezpieczne.

W niedojrzałych nasionach występuje też aminokwas linatyna, który jest antagonistą witaminy B6.

Gangdhi kiedyś powiedział: „Gdziekolwiek siemię lniane jest spożywane dość regularnie, tam ludzie cieszą się lepszym zdrowiem”.

Nasiona lnu najczęściej są stosowane w schorzeniach przewodu pokarmowego. Wykorzystuje się ich działanie powlekające błony śluzowe przełyku, żołądka i częściowo dwunastnicy. Stanowi to ochronę przed działaniem szkodliwych czynników endo- i egzogennych, zmniejsza stany zapalne.

Śluz z nasion charakteryzuje się dużą lepkością i jest w dużym stopniu odporny na działanie czynników hydrolizujących, co powoduje, że jego część stopniowo przemieszcza się aż do jelita grubego.

Nasiona lnu wykazują także działanie przeczyszczające, pęcznieją i wykazują nieznaczne działanie drażniące na ścianę jelita, dzięki czemu wpływa na prawidłową perystaltykę i ułatwia wypróżnienie. Oczywiście przy kuracji siemieniem lnianym, tak jak przy innych błonnikowych surowcach, ważne jest picie dużej ilości płynów.

Siemie lniane można stosować także w biegunce, gdyż nasiona lnu wiążąc wodę odciągają ją ze stolca, a dodatkowo zawarty w nich błonnik rozpuszczalny wpływa na prawidłową mikroflorę jelit.

Działanie powlekające maceratów z nasion lnu wykorzystuje się w schorzeniach dróg oddechowych, takich jak kaszel, chrypka. Jego działanie nawilżające doceniają szczególnie aktorzy, śpiewacy i inni pracujący głosem.

Prowadzone są badania nad wykorzystaniem nasion lnu w profilaktyce i leczeniu wspomagającym nowotworu prostaty. Suplementacja nasionami lnu wpływa powoduje zmniejszenie tempa namnażania komórek rakowych.

Regularne spożywanie siemienia lnianego może także zmniejszać ryzyko zachorowania na raka piersi. Za to działanie prawdopodobnie odpowiedzialne są obecne w nasionach lignany (należące do fitoestrogenów), które charakteryzują się działaniem antyestrogenowym i antyoksydacyjnym. Włączenie nasion lnu w terapii tamoksifenem, przynosiło lepszy efekt niż leczenie samym lekiem.

Lignany zmniejszają też ryzyko zachorowania na nowotwór jelita grubego oraz mają działanie obniżające stężenie glukozy we krwi i przeciwmiażdżycowe.

Zawarte w siemieniu fitosteryny (należące do steroli roślinnych) mają działanie obniżające poziom cholesterolu. Dzieje się to zarówno na skutek zmniejszenia wchłaniania cholesterolu (mają one budowę podobną do niego), a także wiązanie kwasów żółciowych, co powoduje zwiększenie ich produkcji z cholesterolu.

Siemie lniane korzystnie wpływa na kości. Wykazno, że włączenie ok.38g mielonego lnu do diety kobiet w wielu pomenopauzalnym, powoduje zmniejszenie tempa resorpcji kości, poprzez m.in. ograniczenie utraty wapnia z moczem.

Białko lnu należy do bardziej wartościowych białek pochodzenia roślinnego. Jest bogate w aminokwasy egzogenne i lekkostrawne, a dodatkowo pozbawione glutenu.

Siemię lniane może być stosowane także zewnętrznie, działa regenerująco i przeciwzapalnie. Okłady z rozdrobnionych nasion lub mączki po wyciśnięciu oleju stosowane są w leczeniu oparzeń, odmrożeń, trudno gojących ran. Najczęściej stosuje się je na ciepło jako tzw. kataplazmy

Z nasion lnu możemy zrobić tez maseczkę, nawilżającą i łagodzącą podrażnienia. W tym celu należy 3 łyżki zmielonych nasion zalać szklanką gorącej wody i mieszać do uzyskania gęstej papki, którą nakładamy na twarz na ok. 20 min, a następnie zmywamy ciepłą wodą.

Jeżeli użyjemy nasion rozdrobnionych, a nie zmielonych uzyskamy peeling. Można do niego dodać łyżkę miodu. Delikatnie złuszczy on martwy naskórek, wygładzi i zregeneruje skórę.

Mimo wielu zalet nasiona lnu nie są wskazane dla osób z podejrzeniem lub istniejącą niedrożnością jelit oraz ze zwężonym przełykiem. Śluz zawarty w nasionach może zmniejszać absorpcję niektórych leków, więc trzeba pamiętać od zachowaniu odstępu czasowego.

Pozostawajcie w zdrowiu!